بیابان زدایی  و حفاظت از پوشش های گیاهی با استفاده از جیوهوموس (Geohumus)

نزدیک به یک پنجم زمین از کویر پوشیده شده است و ما روزانه در حال از دست دادن زمین های حاصلخیز بیشتری هستیم. دلایل شکل گیری کویر را می توان به تغییرات آب و هوایی و عدم بارش باران و همچنین تأثیرات انسانی مانند چرای بیش از حد حیوانات و دام ها در مراتع و یا کاربرد نامناسب زراعی دانست.

کاهش پوشش گیاهی باعث تخریب خاک می گردد و بازسازی پوشش گیاهی پایدار و ماندگار به روشی که سازگار با محیط زیست نیز باشد اقدامی موثر جهت بازسازی سطوح مختلف خاک و همچنین مقابله با تخریب بیشتر پوشش های گیاهیمی باشد.

جیوهوموس کمپلکسی پلیمری – آلی به عنوان سوپر جاذب آب و تقویت کننده خاک و ارگانیک ساخته شده درآلمان می باشد و کارکرد چند گانه دارد که در سال ۲۰۰۶ موفق به دریافت جایزه بهترین اختراعات کشور آلمان گردیده و دارای تائیده استاندارد زیست محیطی اروپا به شماره EEC/155/91 می باشد.

جیوهوموس از دو جزء اصلی تشکیل شده است: مواد ارگانیک سوپر جاذب آب و مواد معدنی تقویت کننده خاک که به صورت ترکیبات گرد سنگ های آتشفشانی، خاک رس و سیلیکات و عناصر مغذی مانند ترکیبات نیتروژن و P2O5 ، K2O ، CaOو سایر عناصر می باشد.

جیوهوموس به عنوان سوپر جاذب ارگانیک آب و تقویت کننده خاک به طور ویژه می تواند به ترمیم مجدد سطوح تخریب شده و کمک به حفظ پوشش های گیاهی به روش های ذیل عمل نماید:

۱-  افزایش ظرفیت نگهداری و کاهش هدر رفت آب در مناطق بیابانی و خشک و خاک های شنی و در اختیار گذاشتن آب بیشتر جهت پوشش های گیاهی و درختان

۲- افزایش رشد ریشه و تسریع روند رشد

۳- کاهش شوری آب و نمک خاک

۴- بهبود ساختار خاک و مواد مغذی(نرم ماندن خاک در فشار های سطحی و تغذیه خاک

۵- حفاظت در برابر سرمای غیر منتظره

 افزایش ظرفیت نگهداری و کاهش هدر رفت آب در مناطق بیابانی و خشک و خاک های شنی و در اختیار گذاشتن آب بیشتر جهت پوشش های گیاهی و درختان

با استفاده از جیوهوموس نیاز به آبیاری ۳۰ درصد کاهش می یابد و همچنین تا ۲۰ درصد تبخیر سطحی آب کاهش می یابد به صورتی که تا ۴۰ برابر وزن خود آب و مواد مغذی محلول را در نزدیکی ریشه در خاک ذخیره نموده و هنگام نیاز ریشه آزاد نماید و در مواقع کمبود منابع آب جهت آبیاری ریسک خشک شدن و از دست دادن پوشش های گیاهی مرتفع می گردد و باعث افزایش عمر و مقاومت نهال ها، درختان جدید و درختچه ها و طول عمر بیشتر درختان قدیمی می گردد.

جیوهوموس محصولی ارگانیک و سازگار با محیط زیست می باشد که از دو جزء اصلی تشکیل شده است: مواد نگهدارنده سوپر جاذب آب و مواد معدنی تقویت کننده خاک که به صورت ترکیبات گرد سنگ های آتشفشانی، خاک رس و سیلیکات و عناصر مغذی مانند ترکیبات نیتروژن و P2O5 ، K2O ، CaOو سایر عناصر می باشد.

جیوهوموس همچنین جهت نواحی کم آب و نواحی که از نظر آبرسانی به گیاه با سختی مواجه می باشند و بارندگی منظمی ندارند در مواردی که ریشه گیاه یا درخت نباید دچار تشنگی شود استفاده می گردد و هچنین عامل تثبیت خاک و بستر آن می گردد که از رانش خاک و به خصوص بستر خاک جلوگیری می نماید.

همچنین به واسطه نرم ماندن خاک توسط جیوهوموس میزان هوای خاک افزایش می یابد و ریشه بهتر تنفس میکند و رشد سریع تر و عمیق تر ریشه ها و رویش ریشه های جدید و زیر ریشه های بیشتر را باعث می شود که در اثر افزایش حجم ریشه رشد سریعتر گیاه و افزایش محصول را خواهیم داشت.

 افزایش رشد ریشه و تسریع روند رشد

جیوهوموس محیطی مساعد و بهینه برای رشد مطلوب ریشه و غنی در آب، اکسیژن و مواد مغذی ایجاد می نماید و مواد مغذی را به همراه آب جذب می نماید و هنگام نیاز ریشه آب و مواد مغذی مورد نیاز را آزاد می نماید.

با استفاده از جیوهوموس نیاز به زهکشی (خارج کردن آب اضافی زیرزمینی) در مزارع نیز کاهش یافته و از ریشه در برابر آب بیش از حد محافظت می نماید و آب اضافه توسط جیوهوموس جذب و هنگام نیاز ریشه گیاه آزاد می گردد.

جیوهوموس دارای ترکیبات آلی طبیعی است که باعث جذب راحت تر مواد غذایی توسط گیاه و تحریک رشد ریشه گیاه می گردد که منجر به افزایش رشد ریشه و تحریک ریشه زائی شده و جذب عناصر غذایی میکرو را بهبود می بخشد.

کاهش شوری آب و نمک خاک

شوری آب در مناطق خشک و بیابانی که دارای آب و خاک شور می باشند با استفاده از جیوهوموس جهت جذب ریشه به نصف کاهش می یابد و همچنین ریسک ابتلا به شوری در مناطق خشک و بیابانی به طور قابل توجهی با استفاده از جیوهوموس کاهش می یابد و در صورت استفاده همزمان جیوهوموس با ترکیبات اسید هیومیک و ترکیبات پتاسیم با افزایشCEC (Cation Exchange Capacity)  شوری به صورت قابل توجهی کاهش بیشتری می یابد.

حتی در آب های غیر شور که به آب شیرین معروف می باشند در هر متر مکعب که معادل ۱۰۰۰ لیتر می باشد معادل ۱ کیلوگرم نمک به صورت محلول موجود می باشد که با استفاده از جیوهوموس این شوری و همچنین شوری آب هایی که ذاتاً شور می باشند جهت جذب ریشه به نصف کاهش می یابد.

از آنجا که پس از تبخیر آب در سطح زمین املاح و مواد معدنی مانند نمک در خاک باقی می ماند جیوهوموس علاوه بر جلوگیری از هدر رفت آب ، نمک باقیمانده پس از تبخیر آب در خاک را نیز جذب می نماید ( از طریق تاثیر بر سدیم نمک) و مانع از شوری خاک و نتیجتا جلوگیری از شوری آب منتقل شده به ریشه می گردد.

در تونس و عربستان سعودی آزمایشات نشان داده اند که جیوهوموس سهم ارزشمندی در بیابان زدایی در مناطق خشک و بیابانی دارد.

بهبود ساختار خاک و مواد مغذی (نرم ماندن خاک در فشار های سطحی و تغذیه خاک)

با توجه به مکانیزم انقباض و انبساط جیوهوموس هنگام جذب و دفع آب، خاک همچنان نرم و بهینه حفظ می گردد و حتی در برابر فشار های سطحی که از سطح خاک به عمق آن انتقال پیدا میکند این مکانیزم بر حفظ نرمی خاک و افزایش تخلخل خاک به صورت موثر عمل می نماید و به واسطه حالت اسفنجی جیوهوموس ریشه ها به راحتی در آن نفوذ کرده و تنفس می نمایند و باعث کاهش سله بندی می گردد.

جیوهوموس باعث تقویت و حفظ رطوبت خاک جهت کشت گونه های دیم در اراضی شیب دار به مدت طولانی می شود و در جنگل کاری ها در مناطق مختلف بخصوص در خاک های با نفوذپذیری بالا باعث بهبود نگهداری آب و مواد غذایی برای ریشه گیاهان می شود.

مواد هوموسی موجود در جیوهوموس باعث افزایش ظرفیت نگهداری آب، هوا و مواد غذایی در محیط ریشه می شود و باعث جذب بیشتر مواد معدنی از طریق افزایش رشد ریشه و تراکم آن شده و فعالیت میکروبی خاک را تشدید می کند و به دلیل اینکه در برابر تجزیه میکروبی مقاوم است به مدت طولانی باعث بهبود خصوصیات فیزیکی و حاصلخیزی خاک می گردد.

جیوهوموس باعث حذف و کاهش مسمومیت ها عناصر سنگین در خاک می گردد و باعث جذب بیشتر عناصر غذایی مانند نیتروژن، فسفر و گوگرد می گردد و همچنین تغذیه ریشه از عناصر میکرو مانند آهن، روی، منگنز و مس را بهبود می بخشد.

جیوهوموس از هدر رفت نیتروژن خاک می کاهد و باعث بهبود و افزایش کارایی مصرف کود و نتیجتاً مصرف نیتروژن توسط گیاه شده و از شستشوی بیش از پیش آن در زراعت های مختلف جلوگیری می نماید.

حفاظت در برابر سرمای غیر منتظره

جیوهوموس عامل افزایش ظرفیت حرارتی خاک و در نتیجه محافظت ریشه از یخ زدگی می گردد و باعث کاهش آسیب ناشی از نوسانات سرما در دمای نزدیک نقطه انجماد میگردد و از سرما زدگی نهال ها، درختان جدید و درختچه ها و درختان قدیمی جلوگیری می نماید.

نتیجتا علاوه بر صرفه جویی در مصرف آب و حفظ آب مورد نیاز گیاه به هنگامی که ریشه نیاز به آب دارد با توجه به تأثیرات فوق جیوهوموس بر روی خاک عامل بهبود رشد درخت و گیاه و بازدهی محصولی بیشتر و با کیفیت بالاتر خواهد شد.