سوپر جاذب super absorbent polymer ) SAP)
سوپر جاذب ها شبکههای پلیمری هستند که خاصیت نگهداری حلال را در ساختمان خود دارند.
پلیمر جاذب از نظر کشسانی تمایل دارند که نرم باشند و از لحاظ اسمزی بسیار فعال هستند.
پلیمر جاذب دارای وزن مولکولی بینهایت و اتصالات عرضی هستند که این اتصالات باعث تشکیل شبکه سهبعدی غیرقابلحل در حلال میشود.
هرگاه حلال درون شبکه سوپر جاذب ، آب یا محلولهای آبی باشد، سوپر جاذب را هیدروژل میگویند.
این پلیمر ها دارای خاصیت جذب فوقالعاده آب در محلول رقیق الکترولیتها و یا آب خالص بوده و در شرایط متفاوت با مرحله جذب از نظر دما و pH، قادر به دفع آن هستند.
این مواد در حین جذب یا دفع آب میتوانند موادی را که در آنها بارگذاری شده با شدت مناسب پس داده و همانند مخزنی از ذخیره این مواد عمل کنند.
پلیمر جاذب آب میتوانند مقادیر زیادی آب و یا محلول آبی را جذب نموده و متورم شوند.
هیدروژل ها مانند مخازن ذخیرهای کوچک هستند و وقتی که در داخل خاک قرار میگیرند، آب حاصل از بارندگی و آبیاری را به خود جذب نموده و از فرونشست آن جلوگیری مینمایند.
مشخصات مورد نظر برای سوپر جاذب دقیقاً به کاربرد ماده نهایی آنها بستگی دارد.
ویژگیهای اصلی آنها عبارتند از:
۱- توانایی جذب آب زیاد (این مواد باید مقادیر زیادی آب را جذب کنند و در خود نگه دارند)
۲- سرعت زیاد جذب (جذب مقدار زیادی سیال در واحد زمان)
۳- استحکام ژل (این مواد نباید پس از تورم، لزج و جاری شوند).
برای برخی مصارف، جذب سیال باید برگشتپذیر باشد، بدین معنی که پلیمر بتواند سیال را چندین بار جذب و رها کند.
افزون بر این، سوپر جاذب نباید سمی و حاوی مقادیر جزئی مونومرهای واکنش نداده باشند.
بالاخره اینکه مواد اولیه و فرایند تولید سوپر جاذب این مواد باید ارزان تمام شود.
در عمل امکان اختصاص همه این ویژگیها به یک ساختار پلیمری به طور همزمان بعید است.
هیدروژل های جاذب آکریلی بیشترین اهمیت را در میان انواع گوناگون هیدروژل های سوپر جاذب دارند.
خواص خوب این هیدروژل های جاذب از نظر میزان جذب، سرعت، استحکام ژل و ارزان بودن مونومرهای آکریلی سبب جذابیت این خانواده از سوپر جاذب ها شده است.