این مواد چندین برابر وزن خود، آب جذب و نگهداری می کنند و در موقع خشک شدن محیط، آب داخل پلیمر به تدریج تخلیه می شود.
به این ترتیب خاک به مدت طولانی و بدون نیاز به آبیاری مجدد مرطوب می ماند.
اعمال مدیریت صحیح و به کارگیری فنون پیشرفته به منظور حفظ و ذخیره رطوبت خاک و افزایش گنجایش نگه داشت آب از جمله اقدامات مؤثر برای افزایش کارآیی مصرف آب و در نتیجه بهبود بهره برداری از منابع آب کشور است.
با توجه به اهمیت گیاه نخود به عنوان یک منبع تأمین کننده پروتئین و از طرف دیگر صدمات جبران ناپذیر تنش خشکی انتهای فصل به عملکرد نخود، اتخاذ روشهای که بتواند سبب افزایش تحمل گیاه به تنش خشکی شود بسیار حائز اهمیت است.
میزان کارایی سوپر جاذب در خاکهای شن لومی بیشتر از خاک های لوم و رسی است و با افزایش مصرف آن، عملکرد ماده خشک و کارایی مصرف آب نیز افزایش می یابد.
بنابراین هدف از این مطالعه تعیین میزان مناسب سوپر جاذب جهت حصول حداکثر عملکرد نخود تحت شرایط تنش خشکی و همچنین تعیین حساس ترین مرحله رشدی گیاه نخود به تنش خشکی بود.
مواد و روش ها :
به منظور بررسی تاثیر سوپر جاذب بر عملکرد و اجزای عملکرد نخود رقم هاشم در شرایط تنش خشکی انتهای فصل، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده
در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با ۴ تکرار در سال ۹۲ -۱۳۹۱ در شهرستان جغتای انجام شد.
تیمارهای مورد بررسی شامل تنش خشکی در سه سطح شاهد (بدون تنش)، قطع آبیاری در مرحله شروع گلدهی و قطع آبیاری در مرحله شروع غلافدهی به عنوان عامل اصلی،
و مصرف سوپر جاذب در سه سطح صفر، ۵۰ و ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد.
یافته ها :
نتایج نشان داد که
قطع آبیاری سبب کاهش عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، تعدادغلاف، تعداد دانه در غلاف، وزن هزار دانه و میزان پروتئین شد، در حالیکه ارتفاع گیاه و شاخص برداشت، واکنش معنی داری به قطع آبیاری نشان نداد.
استفاده از سوپر جاذب باعث تعدیل اثرات تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد نخود شد.
بیشترین عملکرد و اجزای عملکرد در استفاده از ۱۰۰ کیلوگرم سوپر جاذب حاصل شد.
مقدار سوپر جاذب تأثیر معنی داری بر درصد پروتئین نداشت.
ولی میزان پروتئین دانه در تیمار قطع آبیاری در مرحله گلدهی با ۲۳/۱۱۵ کیلوگرم در هکتار بیشتر از تیمار قطع آبیاری در مرحله غلافدهی با ۲۹/۷۷ کیلوگرم پروتئین در هکتار بود
نتیجه گیری: نتایج نشان داد که جهت حصول عملکرد دانه مطلوب در شرایط تنش خشکی، استفاده از ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار سوپرجاذب، بهترین نتیجه را داشت.
تنش خشکی به عنوان یک عامل محدود کننده تولیدات گیاهی مطرح است که منجر به کاهش رشد و آماس سلولی با تأثیر بر متابولیسم، بر فتوسنتز تأثیر می گذارد.
بنـابراین بـرای مقابلـه بـا ایـن پدیـده راهکارهای مختلفی مثل استفاده از مواد سوپر جاذب وجود دارد.
در پژوهش حاضر نتایج نشان داد که تنش خشکی باعث کاهش عملکرد و اجزای عملکرد نخود شد.
به طـور کلـی کمبـود آب در مراحـل زایشی نخود با ریزش گلها و غلافها سبب کاهش عملکرد شد.
با مقایسه میانگین تیمارها مشـخص شد که بیشترین عملکرد در استفاده از ۱۰۰ کیلوگرم سوپر جاذب بود.
استفاده از سوپر جـاذب باعـث فراهم شدن رطوبت کافی و کاهش اثر تنش خشکی قطع آبیاری شـده کـه بـه برتـری از نظـر درصـد پوشش سبز، سرعت و دوره موثر پر شدن دانه و دوام بیشـتر پوشـش سـبز در شـرایط آبیـاری کامـل توانست از طریق افزایش طول مدت فتوسنتز، موجب افزایش عملکرد و اجزای عملکرد یعنـی تعـداد نیام در بوته، تعداد دانه در نیام و وزن هزار دانه در مقایسه با قطع آبیاری مربوط می باشد.
بـالاتر بـودن درصد پروتئین در شرایط قطع آبیاری در مرحله گلدهی میتواند مرتبط با کـاهش طـول دوره رشـد و نمو باشد که موجب کاهش نسبت کربوهیدراتها به پروتئین در نتیجه افزایش درصد پروتئین در ایـن مرحله شده است.
همچنین استفاده از سوپر جاذب باعث تعدیل اثرات تـنش خشـکی بـر عملکـرد و اجزای عملکرد نخود شد.
بهترین میزان مصرف سوپر جاذب ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار برای کاهش اثـر تنش خشکی بر صفات مورد مطالعه به جز شاخص برداشت بوده و نامطلوبترین مرحله قطع آبیـاری نیز مرحله گلدهی بود.
بنابراین پلیمر سوپر جاذب به عنوان ماده موثر در کاهش اثرات تنش خشکی و در نتیجه افزایش تحمل گیاه در برابر تنش و افزایش عملکرد گیاه شناخته شد.
