بررسی اثر شوری آب آبیاری و سوپر جاذب بر بعضی خصوصیات هیدرولیکی و فیزیکی خاک لوم شنی
نویسندگان: شکوهی فر مرضیه*, برومندنسب سعید, سلطانی محمدی امیر, هوشمند عبدالرحیم
چکیده:
از آنجایی که بخش کشاورزی عمده ترین مصرف کننده منابع محدود آبی کشور است، به کارگیری روش هایی به منظور افزایش راندمان کاربرد آب در این بخش امری ضروری است. استفاده از پلیمرهای سوپر جاذب می تواند راهکاری مناسب برای صرفه جویی در مصرف آب در شرایط کنونی کشور باشد. از دیگر راهکارهای مقابله با بحران آب استفاده از آب های نامتعارف در کشاورزی می باشد که در این شرایط بررسی تغییرات خواص فیزیکی و شیمیایی خاک حائز اهمیت است. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر کاربرد توامان شوری آب آبیاری و سوپر جاذب و بر ظرفیت نگهداشت آب در خاک، تخلخل و هدایت هیدرولیکی اشباع در دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز انجام شد. مدل آماری طرح به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی بود که در سه تکرار، سه تیمار شوری آب آبیاری، دو نوع سوپر جاذب ایرانی و فرانسوی هر کدام در سه سطح و به صورت دو آزمایش مستقل در زمستان ۱۳۹۲ و بهار ۱۳۹۳ اجرا شد. سطح استفاده از پلیمرها شامل سه سطح ۰، ۳ و ۶ گرم پلیمر در هر کیلوگرم خاک (۰، ۰.۳ و ۰.۶ درصد وزنی) و تیمارهای شوری آب آبیاری شامل ۲.۶، ۴ و ۶ دسی زیمنس بر متر بود. پس از دو ماه آبیاری تحت تیمارهای کیفیت آب، نمونه برداری به منظور انجام آزمایش ها صورت گرفت. نتایج نشان داد افزایش سطح کاربرد سوپر جاذب موجب افزایش معنی دار آب قابل استفاده گیاه و تخلخل شد در حالی که هدایت هیدرولیکی کاهش یافت. همچنین افزایش شوری موجب کاهش تخلخل خاک، آب قابل استفاده گیاه و هدایت هیدرولیکی اشباع شد. پلیمر سوپر جاذب ایرانی و فرانسوی آب قابل استفاده را ۱.۴۵ و ۱.۹۶ برابر و تخلخل را ۳۳.۶۱ درصد و ۴۰.۷۵ درصد نسبت به نمونه بدون پلیمر افزایش داد.
نتیجه گیری
استفاده از پلیمرهای سوپر جاذب با تأثیر بر ساختمان خاک موجب افزایش ظرفیت نگهداشت آب در خاک لوم شنی شد . در این پژوهش پلیمر ایرانی و فرانسهوی در بیشترین سطح کاربرد سوپر جاذب و تحت تیمار اول کیفیت آب ، تخلخل را ۶۱ / ۳۳ و ۷۵ / ۴۰ درصد و آب قابل استفاده گیاه را ۴۵ / ۱ و ۹۶ / ۱ برابر نسبت به نمونه فاقد پلیمر افزایش دادند.
در بافت خاک مورد آزمهایش افزودن سوپر جاذب هدایت -هیدرولیکی اشباع را کاهش داد که با توجه به افزایش تخلخل کل خاک به دنبال افزودن سوپرجاذب ها می تهوان افزایش تخلخل مویین را از نتایج به دست آمده استنتاج کرد.
بیشترین کاهش در سطح کاربرد ۶ / ۰ درصد وزنی و تحت تیمار سهوم کیفیهت آب، در پلیمر ایرانی و فرانسوی نسبت بهه نمونهه بهدون پلیمهر، ۰۳ / ۱۷ و ۶۲ / ۱۸ درصد بود.
با توجه به کاهش هدایت هیدرولیکی با افزایش سطح کاربرد سوپر جاذب و کاهش حرکت املاح در خاک استفاده از آب شور در حضور سوپر جاذب توصیه نمی شود.
تاثیر شور