لزوم استفاده از سوپر جاذب ها برای مقابله با بحران آب

یکی از راه های مبارزه با کم آبی، کاشت درختان به صورت دیمی در مناطقی با حداقل بارش است، اما دماوند به عنوان قطب کشاورزی، یکی از مناطقی است که از نعمت نزولات آسمانی بیش از حداقل برخوردار است.

از این رو مسوولان ذیربط درنظر دارند تا از زمین های کم بازده و شیب دار این منطقه به منظور کاشت درختان مثمر، غیرمثمر و گل محمدی به صورت دیمی، نهایت بهره وری را برای توسعه منطقه، درآمدزایی، ایجاد اشتغال و فضایی زیبا استفاده کنند.

چندی است استفاده از  سوپر جاذب ها  برای کاشت دیمی توصیه می شود، اما هنوز بطور کامل شناخته شده نیست، دفتر ایرنا در دماوند با تهیه این گزارش مزایا و معایب سوپر جاذب ها را از زبان کارشناسان مورد بررسی قرار داده است.

سوپر جاذب استاکوزورب، پلی اکریلامیدی ارگانیک با پیوندهای متقاطع و خنثی شده توسط پتاسیم و آمونیاک است که توانایی نگهداری و حفظ آب و مواد غذایی محلول در آب را دارد .

زمانی که خاک شروع به خشک شدن می کند آب و مواد غذایی ذخیره شده در سوپر جاذب به سمت خاک اطراف ریشه های گیاه آزاد می شود و به عنوان مخزن آب در کنار ریشه عمل کرده و آّب را به طور مداوم و براساس نیاز در اختیار گیاه قرار می دهد.

مدیر شرکت ˈدیم گستران سبز آتیهˈ درباره استفاده از سوپر جاذب ها گفت: کم آبی و مصرف بی رویه آب در کشور سبب شده تا تحقیقاتی در خصوص رفع این مشکل انجام شود و راه حل های مناسب، کارآمد و علمی ارائه شود.

ˈمعصومه اقبال جوˈ که دارای دکترای بیوشیمی است، افزود:

سالها پیش کشاورزان برای حفظ رطوبت زمین و مبارزه با کم آبی ازˈ پشمˈ استفاده می کردند، با پیشرفت علم و توسعه تکنولوژهای نوین حدود ۳۰ سال پیش ˈاستاکوزوربˈ یا پلیمر سوپر جاذب برای ذخیره آب و مواد غذایی به منظور رشد بهتر گیاهان ساخته شد و اکنون در اکثر کشورهای دنیا در حال بهره برداری است.

وی استفاده از سوپر جاذب ها را راه حلی اقتصادی و سودمند برای مدیریت استفاده بهینه از آب دانست و مدعی است این ماده جاذب، هیچ گونه تاثیر سویی بر درخت و محیط زیست ندارد و به دلیل ظرفیت و سرعت بالای جذب آب بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ برابر وزن خود آب جذب می کنند و جذب این میزان آب کمتر از ۱۰ دقیقه انجام می شود.

وی ادامه داد:

دانه های ریز سوپر جاذب به محض تماس با آب متورم شده و به ماده ای ژله ای تبدیل می شوند که توانایی ذخیره آب و مواد غذایی محلول در آب را دارد.

اقبال جو افزود:

یک کیلوگرم سوپر جاذب توانایی جذب و نگهداری حداقل ۱۵۰ لیتر آب را در عمق خاک دارد که ریشه های درخت به طور مستقیم به سمت ذرات ژله ای رشد کرده و آب و مواد غذایی لازم را دریافت می کنند.

وی درباره مزایای سوپر جاذب ها گفت:

استفاده از این ماده سبب افزایش فواصل دوره های آبیاری، جلوگیری از فرسایش خاک، کاهش هزینه های نگهداری درخت از جمله آبیاری، نیروی انسانی و…، افزایش سطح زیر کشت، بهبود کیفیت و رشد گیاه در شرایط آب و هوایی و اقلیمی بسیار گرم و خشک می شود.

نوع مرغوب سوپرجاذب ها هیچ اثر مخربی برای محیط زیست ندارد و دانه های سوپر جاذب که عمری حدود پنج تا هفت سال دارند، بتدریج به اجزای سازنده آن مانند دی اکسیدکربن، آب و آمونیاک تجزیه می شوند و این عمل با گذشت زمان و در سال های پایانی عمر آن تشدید یافته و سرعت تجزیه بیشتر می شود.

اقبال جو گفت:

این ماده در پژوهشگاه پلیمر ایران بطور آزمایشی تولید شده، اما برای تولید در سطح وسیع نیازمند تکنولوژی پیشرفته تر است و امکانات فعلی برای تولید گسترده کفایت نمی کند.

رییس اداره جهاد کشاورزی شهرستان دماوند نیز در این باره گفت:

با توجه به سیر صعودی افزایش جمعیت کره زمین و محدودیت منابع آب، چاره اندیشی و اتخاذ تدابیر گوناگون برای بهره وری بهینه از منابع آب ضرورت دارد.

ˈحمیدرضا خلیلیˈ افزود:

با توجه به قرار گرفتن کشور ایران بر روی کمربند خشک کره زمین و کاهش بارندگی، ضرورت برنامه ریزی و مدیریت منابع آب و مصرف در کشور دو چندان احساس می شود.

وی با تاکید بر اهمیت کشت دیم در سطح وسیعی از اراضی و استقرار درخت در زمین های کم بازده و شیب دار، گفت:

سود حاصل از کاشت این درختان بیش از ضرر آن است، بنابراین با در نظر گرفتن اولویت ها در شرایط کم آبی فعلی و برای جلوگیری از فرسایش خاک با خاکشویی اثرات سوء آن قابل اغماض است.

خلیلی افزود: استفاده ۱۰۰ گرم از ماده سوپر جاذب در یک متر مکعب خاک نمی تواند آلوده کننده خاک باشد اما اثرات آن بررسی نشده است.

رییس اداره محیط زیست شهرستان دماوند درباره کم آبی و خشکسالی گفت:

بر خلاف جاری شدن سیلاب که خسارات ناشی از آن مشهود است و سبب بسیج مردم و مسوولان برای بازسازی و پیشگیری از آن می شود، خشکسالی واقعه ای پنهان و خاموش است و این ویژگی نباید مسوولان و مردم را از وجود آن غافل کند.

ˈعباس میرزاکریمیˈ با تاکید بر اهمیت کشت دیمی و توسعه آن، استفاده از سوپر جاذب ها را مفید دانست و گفت:

این ماده نه تنها آسیبی به محیط زیست وارد نمی کند، بلکه ظرفیت نگهداری آب قابل مصرف گیاه را در خاک تا ۵۰ درصد افزایش می دهد.

وی درباره میزان اهمیت استفاده بهینه آب و مبارزه با خشکسالی گفت:

با مدیریت آب های سطحی ناشی از نزولات آسمانی، جلوگیری از حفر چاه های غیرمجاز که اثرات نامطلوبی بر حفره های زیرزمینی دارد و با توسعه آبیاری قطره ای، می توان از هدر رفت آب جلوگیری کرد.

عضو هیات علمی پژوهشگاه پلیمر پتروشیمی کشور، ایران را نخستین تولید کننده این محصول در خاورمیانه در سال ۸۸ دانست و گفت: روزانه حدود یک تن از این هیدروژل سوپر جاذب آب تولید می شود.

سید ˈعلی هاشمیˈ هیدروژل های سوپر جاذب آب را جدیدترین شیوه آبیاری ذکر کرد و گفت: این مواد پلیمری به منزله آب انبارهایی است که قابلیت جذب مقادیر زیادی آب و محلول های آبی را دارد.

وی افزود: این مواد تحت فشار، آب را چندین مرتبه جذب و هنگام نیاز گیاه، به راحتی آب را در اختیار ریشه قرار می دهد.

هاشمی با بیان اینکه این محصول در دل خاک بین پنج تا هفت سال باقی می ماند، گفت : با وجود هیدروژل سوپر جاذب آب، مدت زمان آبیاری در برخی از زمین ها از هفته ای یک بار به دو هفته یک بار کاهش می یابد.

عضو هیات علمی پژوهشگاه پلیمر پتروشیمی ایران یاد آور شد: قابلیت استفاده از این محصول در تمام استان های ایران و مناطق خشک و حتی در صنایع پوشاک امکانپذیر است.

مدیر هماهنگی ترویج جهاد کشاورزی استان تهران نیز معتقد است سوپر جاذب ها نوعی مواد شیمیایی همچون ˈپشم شیشهˈ هستند و دانه های کوچک سوپر جاذب ها به مدت پنج سال می تواند تا ۵۰۰ برابر وزن خود آب ذخیره کند و هنگامی که گیاه به آب نیاز دارد به ریشه های مویینه آن برگرداند، اما پس از پنج سال دانه ها مانند مواد پلاستیکی در خاک باقی می ماند.

دیگر کشورهای جهان با استفاده از این مواد توانسته اند در بخش های کشاورزی و تولیدات زراعی کمک قابل توجهی را دریافت کنند، لذا ضروری است مسوولان کشاورزی ایران در کنار اقداماتی مانند ساماندهی انتقال آب، تجهیز مزارع به آبیاری قطره ای و دیگر تلاش های بخش کشاورزی، بررسی هر چه سریعتر استفاده از این مواد را در کاهش مصرف آب کشاورزی مورد توجه قرار دهند.

منبع