تاثیر سوپرجاذب و قارچ میکوریزا بر عملکرد سویا تحت تنش آبی

رضا میرعرب رضی* ، عباس بیابانی، علی نخ‌زری مقدم، حجت قربانی واقعی

چکیده

مقدمه: سویا با نام علمی L. Glycine max گیاهی مهم در تغذیه انسان به‌شمار می‌رود و از سطح زیرکشت بالایی در جهان برخوردار است. کمبود آب در بسیاری از مراحل نمو سویا عملکرد محصول را کاهش داده؛ اما اثرات منفی تنش در دوره رشد، گل‎دهی، تشکیل بذر و پر شدن دانه اهمیت زیاد‌تری دارد.

لذا به‌منظور ارزیابی اثر سوپرجاذب و قارچ میکوریزا بر عملکرد سویا تحت تنش آبی آزمایشی در تابستان ۱۳۹۵ در منطقه توران ترک از توابع شهرستان رامیان، استان گلستان به‌عنوان کشت دوم (تابستانه) اجرا شد.

مواد و روش‌ها: این آزمایش به‌صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با ۳ تکرار اجرا شد.

تیمارهای مورد استفاده شامل سه سطح آبیاری (یک‌بار آبیاری (قبل از کاشت)، دوبار آبیاری (قبل از کاشت+زمان گلدهی) و سه‌بار آبیاری (قبل از کاشت + زمان گل‌دهی + زمان غلاف‌دهی)) و تیمارهای سوپرجاذب (Tarawat A200) در دو سطح (صفر و ۲۰۰ کیلوگرم در هکتار) و قارچ میکوریزا گونه Glomus moseae در دو سطح (صفر و ۲۰۰ کیلوگرم در هکتار) مورد بررسی قرار گرفت.

صفات مورد آزمایش شامل؛ تعداد غلاف، تعداد دانه در غلاف، وزن ۱۰۰ دانه و عملکرد دانه بودند.

نتایج:

نتایج نشان دادندکه تیمار سه‌بار آبیاری + سوپرجاذب + بدون مصرف میکوریزا با وزن ۱۴.۳۲ گرم بیشترین وزن صد دانه را به خود اختصاص داد.

بیشترین عملکرد مربوط به تیمارهای سه‌بار آبیاری + بدون مصرف میکوریزا + بدون مصرف سوپرجاذب با وزن  ۴۵۲۹.۵ کیلوگرم در هکتار بود.

گرچه تیمار سه‌بار آبیاری بیشترین تأثیر را در افزایش وزن صد دانه و عملکرد داشت؛ ولی با افزایش دفعات آبیاری از یک نوبت به دوبار، کاربرد میکوریزا به همراه سوپرجاذب سبب بهبود و افزایش صفات مورد آزمایش از جمله تعداد غلاف، تعداد دانه در غلاف، وزن صد دانه و عملکرد نهایی شد.

میزان عملکرد از  ۲۶۵۲.۴ کیلوگرم در هکتار در تیمار دوبار آبیاری + بدون مصرف سوپرجاذب + بدون مصرف میکوریزا به    ۳۶۶۵.۹ کیلوگرم در هکتار در تیمار دوبار آبیاری + سوپرجاذب + میکوریزا و هم‌چنین وزن صد دانه در تیمارهای ذکر شده از  ۱۰.۱۷به ۱۱.۷۲گرم افزایش پیدا کرد.

نتیجه‌گیری: در مجموع نتایج آزمایش نشان داد که تنش خشکی موجب کاهش تعداد غلاف، وزن صد دانه و عملکرد نهایی گردید.

کاربرد سوپرجاذب نسبت به قارچ میکوریزا در زمان یک دوره آبیاری تاثیر بیشتری بر کاهش اثرات منفی تنش خشکی در گیاه داشت؛ با افزایش دفعات آبیاری از یک نوبت به دوبار، کاربرد میکوریزا به‌همراه سوپرجاذب سبب بهبود و افزایش صفات مورد آزمایش از جمله تعداد غلاف، تعداد دانه در غلاف، وزن صد دانه و عملکرد نهایی شد.

آبیاری محصول در سه مرحله قبل از کاشت، زمان گلدهی و زمان تشکیل غلاف همراه کاربرد یا عدم ‌کاربرد سوپرجاذب و میکوریزا تعداد دانه در غلاف، وزن صد دانه و عملکرد کل دانه را افزایش داد؛ اما کاربرد سوپرجاذب یا میکوریزا به تنهایی و یا توأمان نتوانست باعث افزایش عملکرد شود.